بخشش گناهان کمترین اثر زیارت است / هدف زیارت جلب رضایت خداست

مراسم عزاداری شب سوم اربعین هیئت محبین اهلبیت(ع) قم یکشنبه 28 مهر ۹۸ با سخنرانی حجت الاسلام احمد پناهیان در مقتل الشهدای فاطمیه(س) برگزار شد.

هدایت، زنده کردن مرده است

زیارت یکی از حقوق خدای متعال است؛ جدای از حق ولی خدا. باید به زیارت عمیق نگاه کنیم و بیشتر و دقیق تر در این مورد تأمل کنیم، تا تبدیل به یک باور درونی شود. لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِها(اعراف 179). فهم و درک یک امر درونی است. مشکل اهل باطل این است که قلبی که بوسیله آن بفهمند را ندارند.

چند نکته در زیارت هست که معمولا مغفول است و باید به آن بیشتر دقت کنیم. لااقل در رسانه های تبلیغی ما به این بخشهای زیارت کمتر پرداخته میشود یا اصلا پرداخته نمیشود. مردم معمولا به خود خدا کاری ندارند. انقدر محبت و جذبه اهلبیت علیهم السلام مردم را فرا میگیرد، که فراموش میکنند بنا بوده از طریق اهلبیت علیهم السلام هدایت به خدا شوند: إلَى اللّهِ تَدْعُون وَ عَلَيْهِ تَدُلُّونَ. کار اهلبیت علیهم السلام دعوت و هدایت بسمت خداست.

ائمه علیهم السلام جانشینان خداوند هستند، و انسانها را از ظلمت خارج و به نور وارد میکنند: يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَي النُّورِ(بقره 257). ائمه علیهم السلام در هدایت انسانها کم نگذاشتند: مَنَحَ النُّصْحَ. طلبه و روحانی باید در میدان مبارزه با نفس خودش و نفسهای مردم وارد شود، تا بتواند انسانها را از چنگ نفسشان رها کند. هدایت کار سختی است. هر انسان مانع بزرگی در درونش در برابر هدایت الهی دارد، بنام نفس اماره. مردم ناگهان تصمیم میگیرند تابع نفسشان شوند. نفسشان هم متمایل به دنیاست. اگر نفس طالب دنیا شد، فاجعه بوجود می آورد. پیامبری که مردم را از حضیض ذلت به اوج عزت آورده، همین مردم تصمیم میگیرند امیرالمومنین علیه السلام را خانه نشین کنند. النّاسَ عَبيدُ الدُّنْيا. نفسی که انسان را عبد دنیا میکند، حسین علیه السلام را که خودش دعوتش کرده، تنها میگذارد.

هدایت امت کار دشواریست. انقد دشوار است که قرآن در مورد هدایت تعبیر زنده کردن مرده را بکار میبرد: أَوَ مَنْ کانَ مَيْتاً فَأَحْيَيْناهُ وَ جَعَلْنا لَهُ نُوراً يَمْشي‏ بِهِ فِي النَّاسِ(انعام 122). امام باقر علیه السلام فرمود: «نُوراً يَمْشي‏ بِهِ فِي النَّاس» یعنی امامی که به او اقتدا میشود. میفرماید ما این مرده را بوسیله امام زنده میکنیم. هدایت راهنمایی کردن زندگان نیست، بلکه زنده کردن مرده است.

بخشش گناهان کمترین اثر زیارت است

موسی بن جعفر علیهما السلام راجع به زائر امام حسین علیه السلام میفرماید: أدْنَی مَا یُثَابُ بِهِ زَائِرُ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ(ع) بِشَطِّ الْفُرَاتِ إِذَا عَرَفَ حَقَّهُ وَ حُرْمَتَهُ وَ وَلَایَتَهُ أَنْ یُغْفَرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ. زائر اگر حق امام و حرمت او و ولایتش را بشناسد، کمترین چیزی که نصیبش میشود بخشش تمام گناهان گذشته و آینده اش است. ما به فکر گناهان آینده مان هم باید باشیم. پیامبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود کسیکه زیاد گناه میکنند، صلوات زیاد بفرستد. این یک نمونه از تدبیر برای گناهان آینده است. بخشش گناهان برای زیارت تمام ائمه علیهم السلام وارد شده. منتهی ما دوباره بسمت گناه میرویم. چون نفس ما که هنوز باقیست. إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ ما رَحِمَ رَبِّي(یوسف 53). تمام انسانها در طول زندگی با نفسشان درگیر هستند.

این جنبه زیارت را ما در تبلیغاتمان زیاد می بینیم. روی بخشیده شدن گناهان زائر زیاد مانور داده میشود. اما باید دقت کنیم که این کمترین اثر زیارت است. ائمه علیهم السلام در فضائل زیارت خیلی موارد مهمتری را بیان فرموده اند. امام صادق علیه السلام در مورد زائر اباعبدالله الحسین علیه السلام فرمود: اشخصوا ابدانهم رغبه فی برنا رجاء لما عندک فی صلتنا و سرورا ادخلوه علی نبیک محمد صلی الله علیه و آله و اجابه منهم لامرنا و غیظا ادخلوه علی عدونا و ارادوا بذلک رضوانک. هدف اصلی زیارت خود خداست و جلب رضایت خدا. مسئله زیارت خود خداست. در روایت دیگری هم وارد است که زیارت ائمه علیهم السلام جزو حقوق خدای متعال است. عبد باید مولایش را راضی کند.

یکی از حقوق دیگر خدا تشکیل حکومت اسلامی است تا احکام خدا در جامعه اجرا شود. انقلاب اسلامی جزو حقوق خداست. اگر همین حرف بین مردم جا بیفتند، خیلی اتفاقات می افتد. دیگر این مردم قوانین کنوانسیونهای غربی را برنخواهند تافت. اداره جامعه حق خداست، نه دشمن خدا. لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ(اعراف 54). این حق خداست که عالمی که خودش آفریده را مدیریت کند.

هدف زیارت جلب رضایت خداست

حضرت امام رحمت الله علیه چقدر از حق خدا و قانون خدا دم میزد. ممکن نیست کسی عاشق خدا نباشد و بتواند عالم را مدیریت کند. فقط یک عاشق است که پای امر خدا باقی می ماند. عاشق خدا حسین علیه السلام بود که بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِيكَ. عاشق با خدا معامله نمیکند. به فکر آینده و سرنوشت اقدامش نیست. فرمود: مَنْ کَانَ بَاذِلًا فِینَا مُهْجَتَهُ، وَ مُوَطِّناً عَلَى لِقَاءِ اللَّهِ نَفْسَهُ، فَلْیَرْحَلْ مَعَنَا. ادبیات امام حسین علیه السلام عاشقانه است. میفرماید هرکس حاضر است در این راه کشته شود و به ملاقات با خدا برسد با ما همراه شود. همه کسانیکه از مکه همراه امام شدند، شب عاشورا رفتند. چون آماده بذل جان و ملاقات خدا نبودند؛ عاشق خدا نبودند؛ خدا برای آنها مسئله نبود.

خداوند در قرآن کریم میفرماید امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را عاشقان من می آورند: مَنْ يَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ(مائده 54). شما در ادبیات مهدویت ما ببینید عشق خدا چقدر جایگاه دارد. در تبلیغات معارف دینی معمولا ما تا به خدا میرسیم، از کنارش بسرعت عبور میکنیم. چون خدا برای خیلی از مبلغین ما امر مبهم و سربسته ای است، و گمان میکنیم برای مردم هم ناشناخته و مبهم است. لذا سریع از کنار بحث خدا عبور میکنیم و میگذریم.

خود وجود اقدس خدای متعال مسئله است. زائر برای جلب رضایت خدا به زیارت ائمه علیهم السلام میرود. فقط یک انسان عاشق دنبال جلب رضایت خداست. تا انسان عاشق نشود رضایت معشوق برایش مسئله نمیشود. برخی انقدر بالا و پایین میکنند، که راهی پیدا کنند خمس ندهند یا کمتر بدهند. خمس حق دین و امام است. ما نمیتوانیم در این حق دخل و تصرف کنیم. روستاییِ عراقی بخاطر امام حسین علیه السلام یکسال فقیرانه زندگی میکند، تا بتواند کمی پس انداز کند، و اربعین برای زوار امام حسین علیه السلام خرج کند. نصف درآمد ماهیانه اش را برای پذیرایی زائرین حسینی پس انداز میکند. حال برخی برای خدا و دین خدا که امام حسین علیه السلام برای آن کشته شده، حاضر نیست یک پنجم مالش را بپردازد.

حماسه اربعین نتیجه انتخاب بزرگ زینب کبری(س)

در زیارتنامه امام رضا علیه السلام داریم: اللَّهُمَّ إِلَيْكَ صَمَدْتُ مِنْ أَرْضِي. خدایا من بسمت تو آمده ام. مگر اینجا مکه است؟! زیارت کربلا فقط زیارت امام حسین علیه السلام نیست. اصل و جوهره و ماهیت زیارت ائمه علیهم السلام ، خداست. در روایات ما به این امر تصریح شده است امام صادق علیه السلام فرمود: مَنْ زَارَ قَبْرَ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ بِشَطِّ اَلْفُرَاتِ كَانَ كَمَنْ زَارَ اَللَّهَ فِي عَرْشِهِ. برای سایر ائمه علیه السلام هم این عنوان ذکر شده است.

«إِلَيْكَ صَمَدْتُ مِنْ أَرْضِي»، اگر زیارت اجابت دعوت خدا باشد، در زیارت باید حرف ما «لَبَّیک اَللّهُمَ لَبَّیک» باشد؛ و همین هم هست. زیارت اربعین هم همین است: السَّلامُ عَلَی وَلِیِّ اللَّهِ وَ حَبِیبِهِ السَّلامُ عَلَی خَلِیلِ اللَّهِ وَ نَجِیبِهِ السَّلامُ عَلَی صَفِیِّ اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِیِّهِ السَّلامُ عَلَی الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ. امام حسین علیه السلام هنوز هم قلبش محل اراده خداست. مفسر قرآن ائمه هستند. آنها در آیات قرآن چه می بینند، ما چه می بینیم. تفسیر سوره حمد حضرت امام رحمت الله علیه را ببینید.

حماسه اربعین هم از لحاظ کمی و هم کیفی بی نظیر است. اباعبدالله علیه السلام با شهادتش، و زینب کبری سلام الله علیها با حُسن انتخابش در زیارت روز اربعین، چه فضایی را پیش روی عالم ایجاد کرده اند. نقش زینب کبری سلام الله علیها نقش عجیبی است در زیارت اربعین. حضرت امام رحمت الله علیه در نجف درس خارج داشت، به مبحث که ولایت فقیه رسید، یک انتخاب کرد؛ ولایت فقیه را فقط درس نداد، بلکه آن را عملی کرد. حضرت امام رحمت الله علیه یک انتخاب کرد از جنس انتخاب زینب کبری سلام الله علیها. قُلْ إِنَّما أَعِظُکُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْني‏ وَ فُرادي(سبأ 46). حضرت امام رحمت الله علیه وقتی این آیه را از استادش شنید، بلند شد و حرکت کرد. یک نصیحت خدا را گوش داد و آنرا عملی کرد. اما هرکسی این انتخاب را نمیکند. حضرت امام رحمت الله علیه یک شاگرد مکتب زینب کبری سلام الله علیها است.

از خدا ثبات قدم بخواهیم

امام سجاد علیه السلام انتخاب مسیر را به زینب کبری سلام الله علیها سپرد. حضرت زینب سلام الله علیها کربلا را انتخاب کرد. اباعبدالله علیه السلام در دورانی که هیچکس به امام جامعه توجه نداشت، با بذل جانش توجه ها را به امام جامعه جلب کرد. بعد از شهادت امام حسین علیه السلام هیچ امامی در ملأ عام به شهادت نرسید. چون امام نزد مردم حرمت داشت. اباعبدالله علیه السلام امامت را نجات داد. همه چیز اسلام امامت امت است: إِنَّ الْإِمَامَةَ أُسُّ الْإِسْلَامِ النَّامِي و َفَرْعُهُ السَّامِي. حاکمان بنی امیه بارها میخواستند امامان معصوم را بکشند، اما نمی توانستند. در نهایت مجبور شدند با سم و با حیله و نیرنگ امامان معصوم را به شهادت برسانند. اَنْ یَجْعَلَنی مَعَکُمْ فِی الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ. زیارت میشود هجرت الی الله. زیارت توجه به ذات اقدس باری تعالی را احیا میکند؛ بشرطی که زائر حواسش جمع باشد.

ارادوا بذلک رضوانک. اگر بخواهیم با امام حسین علیه السلام همراه باشیم باید مهاجر الی الله باشیم. این رمز و اصل زیارت است. این از همه فضائل دیگر زیارت بالاتر است. لِلْفُقَراءِ الْمُهاجِرينَ الَّذينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ أَمْوالِهِمْ يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً وَ يَنْصُرُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ(حشر 8). میفرماید کسانیکه هجرت میکنند و مجاهده میکنند و اموالشان را از دست دادند، اینها صادقین هستند.

رهبرانقلاب در دیدار جوانان در روز اربعین ثبات قدم را برای جوانان ما آرزو کردند. در زیارت عاشورا هم میخوانیم: اَن یُثَبِتَ لی عِنْدَکُمْ قَدَمَ صِدْقٍ فی الدُّنیا وَالأخرةِ.  باز در آخر زیارت عاشورا میخوانیم: ثَبِّتْ لِی قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَكَ مَعَ الْحُسَینِ وَ أَصْحَابِ الْحُسَینِ. دغدغه امام صادق علیه السلام برای زائر حسین علیه السلام ثبات قدم است. دغدغه رهبرانقلاب هم برای جوانان و زوار اربعین ثبات قدم است. هیچکس تضمین نداده که ما تا آخر در این راه می مانیم. اسلام کم از کسانیکه میانه راه از صراط مستقیم جدا شدند ضربه نخورده. زائر حسین علیه السلام هم باید نگران ثبات قدمش باشد.

رهبرانقلاب در دیدار اربعین گفتند از حال معنوی شما جوانان استفاده کردم. بعد گفتند از خدا بخواهید که ثابت قدم بمانید. حضرت امام رحمت الله علیه کسانی دورشان بودند که امام میفرمود من به شما غبطه میخورم. خیالش بابت رزمندگانش راحت بود. و جاهـَدتَ في سـَبيلِهِ حتي اتيكَ اليـَقينُ. حضرت امام رحمت الله علیه در چهره رزمندگان این یقین را میدید. کسیکه یقین داشت پایش نمی لغزد. در خطر هست، اما نه در حدی که نگران لغزش او باشیم.